به نقل از «ایرنا»

مرهم دولت بر زخم کهنه «مقبره الشعرا» تبریز

تاریخ انتشار: ۱۱ فروردین ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۴۲۸۸۵۴

به گزارش ایرنا، مجموعه شناخته شده فرهنگی تاریخی «مقبره الشعرا» تبریز از غنی ترین یادمان های حوزه شعر و ادب کشور است که در سال های نه چندان دور به دلیل ناکافی بودن اعتبارات استانی و نداشتن ردیف بودجه ملی، رو به زوال بود و با مشکلاتی دست و پنجه نرم می کرد بر این اساس این موضوع دغدغه اهالی فرهنگ و هنر این دیار شده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

اما سفر استانی خرداد ماه سال گذشته آیت الله رییسی به تبریز رمقی دوباره بر کالبد این مجموعه دمید و با ساماندهی بازسازی آن روح تازه ای گرفت طوری که در ایام نوروز امسال پس از چند سال کم توجهی اکنون آغوشش را برای استقبال از گردشگران و مسافران نوروزی باز کرد.

این مجموعه با قدمت حدود ۸۰۰ سال که در محله قدیمی «سرخاب» تبریز و در ضلع شرقی خیابان ثقه الاسلام و شمال محله قدیمی «ششگلان» واقع شده بر اساس منابع تاریخی، پیکر حدود ۴۱۰ شاعر و ادیب ایرانی ادوار مختلف تاریخی کشور را در خود جای داده و از مکان های ارزشمند و مهم گردشگری کهن شهر تبریز به شمار می رود.

مقبره الشعرا، آرامگاه شاعرانی مانند استاد سیدمحمدحسین بهجت تبریزی معروف به شهریار، اسدی طوسی، قطران تبریزی، مجیرالدین بیلقانی، خاقانی شیروانی، ظهیرالدین فارابی، شاپور نیشابوری، شمس الدین سجاسی، ذوالفقار شروانی، همام تبریزی، مغربی تبریزی، مانی شیرازی، لسانی شیرازی و شکیبی تبریزی است که یکی از گورستان‌های تاریخی این شهر به‌شمار می‌رود.

طبق اسناد تاریخی این قبرستان قبل از قرن هشتم هجری قمری وجود نداشته و در گذشته نام‌های مختلفی به خود گرفته است که از آن جمله می‌توان به «حظیره‌الشعرا»، «حظیره‌القضاه» و «قبرستان سرخاب» اشاره کرد.

تبریز با تاریخچه ای سرشار از وجود شاعران، ادیبان و عارفان، به عنوان سرزمین شعر و ادب شناخته شده است و «مقبره الشعرا» در کنار سایر آثار و اماکن تاریخی و گردشگری و جاذبه های دیدنی آن، مورد وثوق گردشگران بوده و سالانه علاقه مندان زیادی را به سوی خود جلب می کند.

در سالیان گذشته محوطه این مجموعه فرهنگی تاریخی به علت بی توجهی دولت و نهادهای محلی در وضعیت نابسامانی قرار داشت و حصارهای گالوانیزه پیرامون آن را محصور کرده بود که با همت دولت سیزدهم و تلاش دستگاه ها و سازمان های متولی مانند اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی و شهرداری تبریز، از سال گذشته این حصارها برچیده شده و محوطه مقبره الشعرا برای بازدید گردشگران، دوستداران آثار تاریخی و اهل فرهنگ و هنر به شکل زیبایی ساماندهی و بازسازی شده است.

در اواخر دهه ۱۳۷۰ شمسی برای نخستین بار و به مدت یکسال از محل اعتبارات ملی، ردیف بودجه ای برای بازسازی و بهسازی «مقبره الشعرا» در نظر گرفته شد اما این اقدام بیش از یک سال دوام نیاورد و تلاش برای احیای ردیف بودجه ملی این مجموعه در سال ۱۳۹۸ نیز با اعتبار ۹.۸ میلیارد تومانی با وجود اینکه تا حدودی موثر واقع شد ولی به علت عدم تداوم این بودجه در سال های بعد، دوباره در وضعیت رکود قرار گرفت.

تصویب اعتبار ۱۲۰ میلیارد تومانی برای تکمیل طرح ساماندهی مجموعه فرهنگی تاریخی «مقبره الشعرا» در سه سال، در سفر استانی دولت سیزدهم به آذربایجان شرقی بارقه امیدی برای به سر منزل رساندن این طرح بر زمین مانده در دل دوستداران فرهنگ و ادب این مرز و بوم ایجاد کرد.

ساماندهی بخش شمالی (صفه شمالی) مقبره الشعرا در هشتم شهریور سال گذشته به بهره برداری رسید و ساماندهی بخش جنوبی (صفه جنوبی) آن نیز با اعتبار بیش از ۴۰ میلیارد تومانی در حال اجرا بوده و به گفته شهردار تبریز بر اساس تابلوی روزشمار، نهم اردیبهشت امسال همزمان با روز ملی شوراها به بهره برداری می رسد.

پروژه ساماندهی صفه جنوبی این مجموعه شامل ۲ هزار و ۵۰۰ مترمربع مساحت است که پس از ساماندهی و تکمیل کامل به پروژه صفه شمالی مقبره الشعرا به مساحت هشت هزار و ۵۰۰ مترمربع الحاق می شود.

با ساماندهی و بازسازی محوطه این مجموعه در سال گذشته، در آستانه سال جدید و همزمان با آغاز فصل بهار از ۲۹ اسفند سال گذشته تا دوم فروردین امسال ویژه‌ برنامه‌ ای با عنوان «عید با شهریار» از سوی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی با حضور اصحاب فرهنگ و هنر در مقبره‌الشعرا برگزار و در آن برنامه های مختلف فرهنگی و هنری از جمله شعرخوانی شعرا و ادبا و ‌موسیقی زنده اجرا و نمایشگاه های آثار خوشنویسی، کتاب و محصولات فرهنگی برای علاقه مندان به آثار هنری و کتاب برپا شد.

سیدمحمدحسین بلاغی، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان‌شرقی

ساماندهی بخش جنوبی مقبره الشعرا با ۴۴ میلیارد تومان اعتبار دولت در حال اجراست

مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان‌شرقی با اشاره به اینکه در سفر استانی سال گذشته آیت الله رییسی به تبریز ۱۲۰ میلیارد تومان برای ساماندهی مقبره الشعرا برای سه سال اختصاص یافت، می گوید: در سال جاری برای ساماندهی بخش جنوبی (صفه جنوبی) این مجموعه ۴۰ میلیارد تومان اختصاص یافته که این میزان با افزایش ۱۰ درصدی به ۴۴ میلیارد تومان رسید.

سیدمحمدحسین بلاغی، با تاکید بر اینکه اعتبار پروژه ساماندهی مقبره الشعرا از اعتبارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تامین می شود و شهرداری تبریز به عنوان مجری و پیمانکار پروژه و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان کارفرما و ناظر عمل می کنداعتبار پروژه ساماندهی مقبره الشعرا از اعتبارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تامین می شود و شهرداری تبریز به عنوان مجری و پیمانکار پروژه و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان کارفرما و ناظر عمل می کند، می افزاید: اکنون ساماندهی بخش شمالی(صفه شمالی) قسمت بیرونی این مجموعه تمام شده و مورد بهره برداری قرار گرفته البته ساماندهی بخش جنوبی آن نیز در حال اجراست.

وی اظهار کرد: نمای بیرونی این پروژه در زمینی به مساحت ۲ هزار و ۵۰۰ مترمربع و نمای درونی آن با زیربنای ۶ هزار مترمربع در حال اجرا بوده و نمای بیرونی و سنگ کاری آن در آینده نزدیک به پایان می رسد.

مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان‌شرقی با اشاره به اینکه شهرداری تبریز متعهد شده که ساماندهی بخش جنوبی این مجموعه را ۹ اردیبهشت برای بهره برداری تحویل دهد، می گوید: با نهایی شدن ساماندهی این بخش و الحاق آن به بخش شمالی مقبره الشعرا، دیگر هیچ مشکلی در نمای بیرونی بخش های شمالی و جنوبی این مجموعه وجود نخواهد داشت.

بلاغی، ادامه می دهد: پس از اتمام بخش بیرونی این مجموعه، ساماندهی ۱۴ تا ۱۵ هزار مترمربع فضای فرهنگی داخل بخش های شمالی و جنوبی مقبره الشعرا شامل سالن های همایش، موزه و اتاق های تخصصی برای انجمن های ادبی در مدت ۲ سال آینده با اعتبارات دولتی اجرا می شود و استاندار آذربایجان شرقی نیز قول مساعد برای تامین اعتبارات مورد نیاز از محل اعتبارات استانی را داده است.

وی با تاکید بر اینکه با ساماندهی بخش داخلی و بیرونی مقبره الشعرا، این مجموعه به یک محل مولد و جریان ساز در حوزه شعر و ادب فارسی کشور تبدیل می شودبا ساماندهی بخش داخلی و بیرونی مقبره الشعرا، این مجموعه به یک محل مولد و جریان ساز در حوزه شعر و ادب فارسی کشور تبدیل می شود، یادآوری می کند: علاوه بر اینکه این مجموعه برای فعالیت های ادبی اختصاص می یابد زمینه جذب گردشگران داخلی و خارجی را نیز فراهم می کند.

مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان‌شرقی می گوید: علاوه بر ساماندهی این مجموعه از سوی شهرداری تبریز، با همکاری اداره کل اوقاف و امور خیریه استان، ساماندهی پارک مقبره الشعرا، مقبره های ثقه الاسلام و قایم مقام فراهانی نیز انجام می شود.

بلاغی، می افزاید: همچنین با ساماندهی این مراکز فرهنگی و مذهبی، ارتباط بصری و هویتی این اماکن و امامزاده سیدحمزه با مقبره الشعرا با همکاری اداره کل اوقاف و امور خیریه استان برقرار می شود.

یعقوب هوشیار، شهردار تبریز

بخش جنوبی مقبره الشعرا، اردیبهشت امسال به بخش شمالی این مجموعه الحاق می شود

شهردار تبریز نیز با بیان اینکه پروژه ساماندهی بخش جنوبی (صفه جنوبی) مقبره الشعرا با اعتبار بیش از ۴۰ میلیارد تومان در حال تکمیل است، می گوید: پروژه ساماندهی این بخش برای الحاق به بخش شمالی (صفه شمالی) مجموعه و اسکلت‌بندی آن با ۵۰ درصد پیشرفت فیزیکی در دست اقدام است و پس از اجرای آن، بتن‌ریزی فونداسیون(پی ریزی) بخش جنوبی نیز انجام می شود.

یعقوب هوشیار، با اشاره به اینکه چهره مقبره‌الشعرا تا اردیبهشت امسال تغییر می‌کند، می افزاید: این پروژه شامل ۲ هزار و ۵۰۰ مترمربع مساحت است و مرحله خاکبرداری و فنداسیون( پی ریزی) آن به اتمام رسیده و قالب بندی آن انجام شده است.

وی اظهار می کند: بتن ریزی ضلع جنوب غربی این پروژه به متراژ سه هزار و ۵۰۰ مترمکعب انجام می شود و بخش جنوب شرقی آن نیز آماده ساخت اسکلت است.

شهردار تبریز، با بیان اینکه ساماندهی بخش جنوبی این مجموعه ۹ اردیبهشت امسال به بهره برداری می رسد، می گوید: پس از ساماندهی، این بخش نیز به بخش شمالی مقبره الشعرا با هشت هزار و ۵۰۰ مترمربع مساحت ملحق می شود.

شهردار تبریز، با بیان اینکه ساماندهی بخش جنوبی این مجموعه ۹ اردیبهشت امسال به بهره برداری می رسد، می گوید: پس از ساماندهی، این بخش نیز به بخش شمالی مقبره الشعرا با هشت هزار و ۵۰۰ مترمربع مساحت ملحق می شود.

هوشیار، با اشاره به اهمیت و جایگاه این مجموعه تاریخی برای جذب گردشگران داخلی و خارجی، ادامه می دهد: با توجه به مقصد گردشگری بودن این مجموعه تاریخی فرهنگی، این مجموعه برای حضور گردشگران و بهره‌مندی مردم استان در سال جدید آماده می شود.

وی یادآوری کرد: پروژه بخش شمالی مقبره الشعرا نیز با هشت هزار و ۵۰۰ مترمربع مساحت و ۲۵ میلیارد تومان اعتبار در هشتم شهریور سال گذشته به بهره برداری رسیده است.

توسعه و ایجاد ارتباط بصری امامزاده سیدحمزه با مقبره الشعرا در افزایش جذب گردشگران موثر است

مدیرکل اوقاف و امور خیریه آذربایجان شرقی نیز با اشاره به قدمت حدود ۷۰۰ ساله بقعه امامزاده سیدحمزه، می گوید: این مکان مقدس تبدیل به مامنی برای عاشقان اهل بیت شده و هر سال برنامه های متعددی در این مجموعه اجرا می شود و با توجه به همجواری آن با مقبره الشعرا، توسعه حسینیه و ایجاد ارتباط بصری این بقعه با مقبره الشعرا در جذب گردشگران مذهبی و تاریخی به این منطقه نقش بسزایی ایفا می کند.

حجت الاسلام سیدشهاب الدین حسینی، با بیان اینکه این مکان بنام امامزاده سیدحمزه (ع) ثبت شده و جزو آثار ملی محسوب می شود، می افزاید: طرح ساماندهی مقبره الشعرا باید به صورت تلفیقی با طرح توسعه امامزاده سیدحمزه (ع) اجرا شود.

وی با تاکید بر ضرورت حفظ آثار قائم مقام فراهانی و مقبره ثقه الاسلام در ساماندهی مقبره الشعرا، اظهار کرد: مقبره الشعرا، بخشی از قبرستان سرخاب و زمین آن موقوفه است و این اداره کل در اجرای طرح ساماندهی مقبره الشعرا با دستگاه های ذیربط همکاری می کند.

مقبره الشعرا، بخشی از قبرستان سرخاب و زمین آن موقوفه است و این اداره کل در اجرای طرح ساماندهی مقبره الشعرا با دستگاه های ذیربط همکاری می کند.

مدیرکل اوقاف و امور خیریه آذربایجان شرقی با اشاره به طرح جامع ساماندهی و الحاق مقبرالشعرا و مجموعه های وقفی جوار امامزاده سیدحمزه (ع) از جمله قبرستان سرخاب، می گوید: این مکان وسیع در منطقه ثقه الاسلام واقع بوده و قرار است طبق توافقات قبلی، به مجموعه ای واحد و محلی مناسب برای برگزاری مراسمات آیینی و سنتی تبدیل شود.

حجت الاسلام حسینی، ادامه داد: اجرای طرح های عمرانی محدوده امامزاده سیدحمزه از جمله اطراف موقوفه قائم مقام فراهانی، حسینیه دوم امامزاده و صحن بیرونی امامزاده در اجرای طرح‌ ساماندهی مقبره الشعرا تسریع می شود.

به گزارش ایرنا، مجموعه فرهنگی و ادبی مقبره الاشعرا که مدفن کهکشانی از بیش از ۴۰۰ شاعر بزرگ آذربایجان و ایران زمین مانند محمدحسین شهریار، خاقانی شیروانی، اسدی طوسی و قطران تبریزی می باشد، بیش از یک دهه است که در تلاطم تعمیرات و تغییرات قرار دارد و گذاشتن نقطه پایانی بر طرح توسعه و بازسازی آن ضروری است.
مجموعه تاریخی- فرهنگی مقبره الشعرا که ساخت آن به اوایل دهه ۱۳۵۰ شمسی باز می گردد، چنان محبوبیتی در عرصه فرهنگ و هنر تبریز و ایران دارد که امروزه به یکی از نمادهای گردشگری و فرهنگی آذربایجان شرقی و کشور از منظر بصری تبدیل شده است.

در نهایت می توان گفت که اهتمام برای تسریع در اجرای طرح توسعه و بازسازی مجموعه تاریخی مقبره الشعرای تبریز، ضرورتی انکار ناپذیر برای میزبانی آبرومندانه از گردشگران داخلی و خارجی است که با سفر استانی رییس جمهور به آذربایجان شرقی و مصوبات و اعتبارات سفر در این خصوص میسر می شود.

استان‌ها آذربایجان شرقی ۰ نفر پرویز بابایی برچسب‌ها وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی تبریز سید محمد حسین شهریار شهرداری تبریز اختصاصی ایرنا بنای تاریخی

منبع: ایرنا

کلیدواژه: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی تبریز سید محمد حسین شهریار شهرداری تبریز اختصاصی ایرنا بنای تاریخی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی تبریز سید محمد حسین شهریار شهرداری تبریز اختصاصی ایرنا بنای تاریخی مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی هزار و ۵۰۰ مترمربع مساحت ساماندهی مقبره الشعرا کل اوقاف و امور خیریه ساماندهی بخش جنوبی آذربایجان شرقی امامزاده سیدحمزه جنوبی این مجموعه مقبره الشعرا مقبره الشعرا پروژه ساماندهی اردیبهشت امسال بهره برداری شهرداری تبریز میلیارد تومان مجموعه تاریخی شهردار تبریز جذب گردشگران طرح ساماندهی اجرای طرح بخش شمالی ثقه الاسلام فرهنگ و هنر حال اجرا سفر استانی صفه جنوبی سال گذشته صفه شمالی شعر و ادب

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۴۲۸۸۵۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

افشای راز «نفرین توت عنخ آمون» که بیش از ۲۰ نفر را کشت

هنگامی که گروهی از محققان در سال ۱۹۲۲ مقبره «شاه توت» را باز کردند، مجموعه‌ای از اتفاقات منجر شد تا ۲۰ نفر از آن‌ها هر کدام به شیوه‌ای عجیب کشته شوند. اتفاقی که به «نفرین توت عنخ‌آمون» معروف شد. حالا یک دانشمند ادعا می‌کند که علت این راز عجیب را کشف کرده است.

به گزارش روزیاتو، متون مصر باستان تهدید کرده‌اند که هرکسی که بقایای یک عضو مومیایی‌شده خانواده سلطنتی را بر هم بزند، بر اثر بیماری که هیچ پزشکی توان تشخیص آن را ندارد کشته خواهد شد. با این حال راس فلوز معتقد است که یک دلیل بیولوژیکی پشت این مرگ‌های مرموز وجود داشته است.

هاوارد کارتر اولین دانشمندی که وارد مقبره توت عنخ‌آمون شد

این مطالعه مشخص کرد که علت مسمومیت با تشعشعات، ناشی از عناصر طبیعی حاوی اورانیوم و زباله‌های سمی است که عمداً داخل آرامگاه مهر و موم شده قرار داده شده بود.

سطح تشعشعات داخل مقبره توت عنخ آمون به قدری بالاست که هر فردی که با آن تماس پیدا کند به احتمال زیاد به دوز کشنده بیماری تشعشع و سرطان مبتلا می‌شود.

فلووز در مطالعه خود نوشت: «جمعیت مصر چه در دوران باستان و چه معاصر با بروز غیرمعمول سرطان‌های مربوط به فرآیند خونسازی، استخوان/خون/لنف روبه‌رو بوده‌اند که علت اصلی شناخته‌شده آن قرار گرفتن در معرض اشعه است».

قرار گرفتن در معرض این مواد می‌تواند منجر به سرطان‌های خاصی شود، مانند سرطانی که جان هاوارد کارتر باستان‌شناس را گرفت. او اولین فردی بود که بیش از ۱۰۰ سال پیش پا به درون مقبره شاه توت گذاشت و تابوت حفاظت‌شده فرعون را پیش روی خود دید.

هاوارد کارتر (راست) در حال قدم زدن با لرد کارناروون (چپ) بیرون مقبره توت عنخ‌آمون در سال ۱۹۲۲

لرد کارناروون تا سال‌ها اولین قربانی «نفرین فرعون» تلقی می‌شد

کارتر در سال ۱۹۳۹ پس از مبارزه‌ای طولانی با لنفوم هوچکین که گمان می‌رفت ناشی از مسمومیت با تشعشعات باشد، درگذشت.

لرد کارناروون، سرمایه‌گذار بریتانیایی این پروژه و یکی دیگر از مردانی که به آرامگاه پر از گنجینه قدم گذاشت، پنج ماه بعد از این کشف بر اثر مسمویت خونی ناشی از گزش شدید پشه درگذشت. او اولین قربانی نفرین فرعون بود.

ناهار در مقبره؛ تمام باستان‌شناسان حاضر در این عکس در دهه ۵۰ زندگی‌شان درگذشتند

سایر افراد درگیر در این حفاری بر اثر خفگی، سکته مغیز، دیابت، نارسایی قلبی، ذات‌الریه، مسمومیت، مالاریا و قرار گرفتن در معرض اشعه ایکس جان باختند. همه آن‌ها در دهه ۵۰ سالگی خود از دنیا رفتند.

آرتور ویگال، مصرشناس بریتانیایی، که در مراسم بازگشایی مقبره توت عنخ‌آمون شرکت کرده بود به بال و پر دادن به افسانه نفرین متهم شد. او به همکارانش گفته بود که کارناروون پس از ورود به مقبره «در عرض شش هفته» خواهد مرد. خود ویگال هم در ۵۴ سالگی بر اثر سرطان درگذشت.

در حالی که می‌توان این مرگ‌ها را عجیب دانست، نظریه نفرین نیز احتمالاً با اتفاقات عجیبی که هنگام باز شدن مقبره اتفاق افتاد تقویت شده است.

طبق گزارش نشنال جئوگرافیک، در حول و حوش زمانی که حفاری‌ها مقبره را باز کردند، قاهره دچار قطعی برق عجیب و طوفان شن شد.

در یک نقطه دیگر در طول حفاری، سگ مورد علاقه کارناروون ظاهراً زوزه‌ای هولناک کشید و ناگهان افتاد و مُرد.

با این حال، این رادیواکتیویته تنها به مقبره شاه جوان ختم نشده است. مطالعات مدرن سطوح بسیار بالایی از تشعشعات را در مقبره‌های مصر باستان، در حد ۱۰ برابر استاندارد‌های ایمنی پذیرفته شده، تأیید می‌کند.

این مطالعه که در Journal of Scientific Exploration منتشر شد، توضیح داد که سطوح بالای تشعشعات در ویرانه‌های مقبره پادشاهی قدیم، در دو مکان در جیزه و در چندین مقبره زیرزمینی در سقارا نیز ثبت شده است. همین نتیجه در سرتاسر مقبره اوزیریس در جیزه نیز یافت شد.

گلدان‌های حاوی مواد ناشناس که زیر هرم پله‌ای کشف شدند

مطالعات دیگر مستقیماً گاز رادون را در مکان‌های مختلف مقبره‌های سقارا اندازه‌گیری کرده‌اند.

هزاران گلدان حفاری شده در زیر هرم پله‌ای در دهه ۱۹۶۰ حاوی بیش از ۲۰۰ تن مواد ناشناس بود که هنوز شناسایی نشده‌اند و این نشان می‌دهد که سموم با بقایای مومیایی دفن شده‌اند.